Paul Bessems 05-09-2016
Een groot deel van samenwerken bestaat uit het delen van informatie en uitvoeren van transacties. Een transactie is heel abstract het stromen van toegevoegde waarde van aanbieder naar vrager. Concreet is een transactie bijvoorbeeld het uitvoeren van een training of het kopen van een computer. Voor het delen van informatie hadden we het internet al. Daar komt nu een extra laag bovenop: de blockchain. Blockchain organiseren maakt het mogelijk om bijna frictieloos, zeg maar zonder organisatiekosten, informatie te delen, transacties te doen en samen te werken. Nu hebben we vaak dure intermediairs nodig om vraag en aanbod te organiseren. Denk niet alleen aan overheden, banken en bedrijven, maar ook aan geld, hiërarchieën en managers. Blockchain organiseren kent veel minder frictie en daardoor lagere transactiekosten en zal steeds meer functies en organisaties overbodig maken. Vooral organisaties die werk nog met het bedrijfsmodel organiseren (vaste structuren, hiërarchieën, managers, functies etc.), zullen te duur worden en steeds minder gebruikt worden. Wat de stoommachine was voor ambachten, is blockchain organiseren voor bedrijven.
Blockchain organiseren is een nieuwe manier om zeer efficiënt overheidstaken uit te voeren, ons werk te organiseren, zaken met elkaar te doen en transacties te registreren in een gedeelde boekhouding. Hierbij hoeven vrager en aanbieder elkaar niet meer te vertrouwen. Ze hoeven alleen het hele netwerk en het protocol te vertrouwen. Je kunt je voorstellen dat deze mogelijkheid niet alleen impact heeft op jouw manier van samenwerken, maar de hele economie en onze maatschappij zal gaan veranderen door blockchain organiseren. Daarmee zal blockchain organiseren een vergelijkbare impact op ons leven gaan hebben als het internet. Blockchain organiseren is een manier van organiseren, die zo krachtig is dat deze veel van de bestaande functies en methodes om samen te werken, overbodig zal maken.
Deze blog en mijn bijdrage aan de ‘School voor Samenwerken’ gaat over organiseren en daarbinnen vooral over de vraag wat de meest efficiënte manier van organiseren en samenwerken is. Efficiënt wil zeggen met zo min mogelijk weerstand of frictie. In de literatuur is frictie of weerstand ook wel bekend als de transactiekostentheorie van Ronald Coase (‘The Nature of The Firm’).
Is de meest efficiënte manier om samen te werken de markt, of het bedrijf met een hiërarchie en managers? Of zijn er efficiëntere vormen? Organiseren gaat over het oplossen van problemen, over organisatievraagstukken. Hierbij speelt organisatiekunde een belangrijke rol. Organisatiekunde, ook wel organisatieleer genoemd, is een toegepaste wetenschap die zich bezig houdt met het bestuderen, ontwerpen, ontwikkelen, exploiteren en besturen van organisaties. Voor de ‘School voor Samenwerken’, is op dit moment vooral de ontwerpfase belangrijk en ik heb het in deze blog vooral over ‘Organizing by Design’ en ‘Blockchain by Design’. Dat wil zeggen dat we ons primair niet richten op het veranderen van het bestaande samenwerkingsverbanden, maar op fundamenteel vernieuwen. Vanaf de fundamenten en kleinste bouwstenen, bouwen we nieuwe samenwerkorganisaties waarbij bestaande opdrachten of projecten overgeheveld kunnen worden naar nieuwe organisaties.
Een belangrijk organisatievraagstuk dat politiek, bedrijfsleven en burger al een tijdje bezig houdt is bijvoorbeeld de organisatie van Europese samenwerking. Op dit moment is deze samenwerking vooral vormgegeven via de Europese Unie. Zeker na de Brexit vragen steeds meer mensen zich af hoe je samenwerking het beste kunt organiseren en of bestaande perspectieven en modellen nog wel werken. Op landelijk niveau vragen we ons bijvoorbeeld af of we nog wel provincies nodig hebben en hoe gemeentes hun nieuwe taken het beste kunnen organiseren. Ook op organisatieniveau hebben steeds meer mensen het gevoel dat samenwerking binnen en tussen organisaties niet echt werkt. Er is behoefte aan een fundamenteel ander perspectief op samenwerken.
Bij deze meeste samenwerkingsverbanden zijn de ingrediënten voor een goede samenwerking wel aanwezig. Er is een reden om samen te werken, er is een ambitie, deelnemers aan projecten volgen trainingen en ze gebruiken de beste projectmanagementtools, maar toch… het gevoel blijft dat er veel frictie is, dubbel werk, mensen haken af of afspraken worden niet na gekomen. Hoe zou dat toch komen?
Hoe komt het dat we ondanks miljarden investeringen in bijvoorbeeld ICT en allerlei HR- en managementconcepten nauwelijks productiever worden in samenwerken? Nobelprijswinnaar Robert Solow zag het al: ‘We zien computers overal behalve in de productiviteitscijfers’. Hoe komt het dat we nauwelijks meer productiever worden terwijl we toch heel veel investeren in slimme samenwerktools? Zijn de tools niet goed of worden deze tools toegepast in de verkeerde organisatievormen? Wordt het niet tijd de tot nu toe als ideaal verwachte vormen ‘bedrijf’, ‘overheid’ en markt te vervangen?
Daarom is de ‘School voor Samenwerken’, zo belangrijk. We richten ons niet op nieuwe tools of het toepassen van tools in bestaande vormen. We richten ons met een nieuw perspectief, organisatiemodel, kennisplatform en transitieprogramma op het fundamenteel verbeteren van samenwerken. We maken minder gebruikt van bestaande organisatievormen die te duur worden om de stijgende welvaartskosten bij te houden. Wanneer we productiever worden in onze samenwerkingsverbanden, houden we meer tijd over voor verduurzaming van onze welvaart. Als we twee keer zo productief worden door slim samen te werken zijn we om 12.30 klaar, maken we evenveel en verdienen we evenveel. En de middag hebben we beschikbaar. Dus meer tijd en aandacht voor zorg, onderwijs, democratie en veiligheid in de wijk.
Wil je inzichten delen over dit onderwerp? Kom dan naar de Introductie Blockchain Organiseren.
Voor meer informatie, zie www.weconet.org
Paul Bessems 